Stap van de olifant af!

Ga diervriendelijk op vakantie

Wil je olifanten van dichtbij meemaken? Bezoek dan een verantwoord olifantenreservaat of bekijk ze in het wild. Mijd olifantenkampen waar ritten en shows worden aangeboden. Deze dieren zijn op zeer wrede manier afgericht om toeristen te vermaken, door op jonge leeftijd de wil van het dier te breken. Ook de verzorging en huisvesting van de afgerichte olifanten laat te wensen over. Zo staan olifanten buiten ‘diensturen’ vaak permanent aan de ketting. Als we het leven van olifanten in het wild vergelijken met de situatie in toeristische olifantenkampen, is de conclusie onontkoombaar: hun welzijn wordt in gevangenschap ernstig aangetast.

In het wild…

• is de Aziatische olifant een bedreigde diersoort waarvan er nog maar 25.000 tot
  33.000 over zijn.
• vormen ze kuddes van 8 tot 20 dieren die worden geleid door een vrouw - de matriarch.
• hebben olifanten veel contact met elkaar omdat ze zeer intelligent en sociaal zijn. Ze werken uitstekend samen, herkennen zichzelf in een spiegel (zelfbewustzijn) en kunnen zich in een ander dier inleven (empathie).
• eten ze zo’n 200 kilo vers voedsel per dag, dit kan bestaan uit wel 180 verschillende planten.
• brengen ze ongeveer 18 uur per dag door met eten en rondzwerven door onder andere dicht beboste en steile gebieden, al snel tien kilometer per dag.
• kunnen Aziatische olifanten zestig tot zeventig jaar worden.

In gevangenschap…

• is het aantal olifanten flink gestegen en gevangen om als attractie te dienen.
• staan ze in hun ‘vrije tijd’ geïsoleerd aan de ketting zonder lichamelijk of sociaal contact
  met soortgenoten.
• krijgen ze eenzijdige voeding en weinig of geen veterinaire zorg.
• staan ze vaak in de felle zon bij temperaturen tot wel 40 graden en op een verharde ondergrond wat schadelijk is voor hun voeten.
• veroorzaken de zadels pijnlijke wonden en blijven deze op hun rug, ook in de ‘vrije tijd’.
• worden ruwe commando’s kracht bijgezet door gevoelige plekken met olifantenhaken, stokken en ander wreed gereedschap te raken.
• is een ‘onschuldig ogende’ schilderende, voetballende of andere kunstjes uitvoerende olifant het resultaat van een intensieve op angst en pijn gebaseerde training.

Wat kun jij doen:

• Maak geen olifantenrit, ga niet ‘gezellig’ olifanten wassen en ga niet naar een olifantenshow waar dieren gedwongen onnatuurlijk gedrag moeten vertonen.
• Houd een aantal eenvoudige vragen in gedachte bij een bezoek aan een locatie met olifanten:
  
  • Hebben de dieren, ten minste overdag, de ruimte om vrij te bewegen?
  • Zijn de dieren gehuisvest in een natuurlijke omgeving en is contact met soortgenoten mogelijk?
  • Zien de dieren er gezond uit, zonder wonden en vertonen ze geen gedragsproblemen, zoals het ‘weven’ - het dwangmatig heen en weer bewegen met de kop?
  • Is er te allen tijde vers, onbewerkt en gevarieerd voedsel beschikbaar? En hebben de dieren vrije toegang tot water?
• Als je olifanten van dichtbij wilt meemaken, bezoek dan een verantwoorde olifantenopvang of bekijk olifanten in het wild. Door alleen plekken te bezoeken waar het welzijn van de dieren voorop staat, zullen uitbaters van andere plekken de druk voelen om ook het welzijn van hun olifanten te verbeteren. De dalende vraag naar olifantenritten en shows zal ertoe leiden dat minder jonge olifanten uit het wild worden gevangen. En uiteindelijk moet een veranderende vraag zorgen voor een geleidelijk einde aan slechte praktijken. Juist door die geleidelijkheid is er ruim voldoende tijd voor mahouts (trainers) om over te stappen op een andere bron van inkomsten en om olifanten over te plaatsten naar verantwoorde reservaten.

Olifanten Q & A

Antwoorden op de meest gestelde vragen over olifanten in de toeristenindustrie:

Waarom horen olifanten in het wild?
Olifanten zijn wilde dieren en niet geschikt voor een leven in gevangenschap. In bijna alle olifantenkampen worden de olifanten overdag, en in ieder geval ’s nachts, aan de ketting gelegd. Een ellendig bestaan voor deze dieren, die van nature het grootste deel van de dag vrij door dichte bossen zwerven. Olifanten zijn bovendien zeer intelligent en sociaal en in het wild vormen ze hechte familiegroepen. Olifanten die in gevangenschap leven zijn niet in staat om hun natuurlijk en sociaal gedrag te uiten.

Zijn olifanten gedomesticeerde dieren?
Nee. Olifanten zijn en blijven wilde dieren, ook in gevangenschap. Gedomesticeerde dieren zoals bijvoorbeeld honden en koeien, zijn door mensen vele generaties op zo’n manier gefokt dat ze belangrijke uiterlijke- en/of gedragsverschillen vertonen ten opzichte van hun wilde voorouders. Dit is niet het geval bij olifanten. Veruit de meeste olifanten die voor het toerisme worden ingezet komen rechtstreeks uit het wild, of zijn geboren uit ouders die uit het wild zijn gevangen. Voor zover er met olifanten wordt gefokt, is dit geen gericht domesticatieproces dat leidt tot dieren die afwijken van hun in het wild levende voorouders.

Wat is het ‘breken van de wil’ of ‘Phajaan’?
Olifanten zijn wilde dieren. Voor ze kunstjes kunnen vertonen of toeristen veilig op hun rug kunnen rijden, moeten ze worden getemd. Ook olifanten die in gevangenschap zijn geboren. Dit gebeurt door op jonge leeftijd de wil van het dier te breken, dit wordt ook wel ‘Phajaan’ genoemd. Tijdens dit wrede proces staan de jonge dieren dagenlang vastgebonden of opgesloten in een kleine ruimte en worden ze uitgehongerd en afgeranseld. Het doel is om voorgoed bij de olifant in te prenten dat de mens de baas is. Hoewel het breekproces gradaties kan hebben en regionaal kan verschillen, wordt de onderworpenheid altijd afgedwongen door geweld, dwang en het inboezemen van angst. Het breken van de wil is hoe dan ook een zeer traumatische ervaring die de olifant de rest van zijn of haar leven meedraagt.

Zijn er ook verantwoorde ritten en shows?
Bij alle olifanten moet, om ‘veilig’ te kunnen worden ingezet voor een rit of een show, op jonge leeftijd de wil worden gebroken. Daarbij maakt het niet uit of ze uit het wild zijn gevangen of in gevangenschap zijn geboren. Het breken van de wil is een zeer traumatische ervaring die het dier de rest van zijn of haar leven met zich meedraagt. Anders dan bijvoorbeeld honden, hebben olifanten weinig opvallende kenmerken waaraan we hun gemoedstoestand kunnen aflezen. Door de stoïcijnse, kalme houding lijken ze in onze ogen snel tevreden. Maar schijn kan bedriegen.

Dragen olifantenkampen mee aan het behoud van olifanten in het wild?
Integendeel. Het fokken van olifanten in gevangenschap vormt vaak een dekmantel voor de illegale, en zeer lucratieve, handel in olifanten uit het wild. Een gezonde jonge olifant levert zo’n 25 duizend euro op. Omdat olifanten in gevangenschap zich maar moeilijk voortplanten en een lange draagtijd hebben worden er onvoldoende jongen geboren om aan de groeiende vraag vanuit de toeristenindustrie te voldoen. De toeristische olifantenattracties stimuleren dus de illegale vangst van jonge olifanten uit het wild. Niet zelden worden hierbij de moeder en tantes van het dier, die het jong proberen te beschermen, gedood.

Wat gebeurt er met werkloze mahouts (olifantentrainers) en olifanten?
Een dalende vraag naar olifantenritten en -shows zal in eerste instantie de instroom van olifanten uit het wild verminderen. Bovendien zal het dalen van de vraag een geleidelijk proces zijn, wat betekent dat er tijd is voor kampen zich om te vormen tot opvangcentra waar het welzijn van olifanten centraal staat of voor mahouts om over te schakelen naar een andere bron van inkomsten (veel mahouts ‘huren’ de olifant van de eigenaar). Nu al bestaan er alternatieve opvangplekken die zowel de olifant als de mahout een betere toekomst bieden.

Waar kan ik wel naartoe om olifanten te bewonderen?
Als je wilde dieren in het echt wilt zien, dan moet je eigenlijk in het wild zijn. Natuurlijk bekijk je ze daar wel op een verantwoorde manier: onder leiding van een ervaren gids en door rekening te houden met bepaalde gedragsregels zoals het bewaren van voldoende afstand, niet voeren, geen schade toebrengen et cetera. Maar hoewel olifanten eigenlijk alleen in het wild thuishoren, is het voor olifanten die zijn opgegroeid in gevangenschap meestal niet meer mogelijk om terug te keren in het wild. Voor deze olifanten kan een verantwoorde olifantenopvang uitkomst bieden, en ook hier kun je olifanten bekijken.

Waar moet ik op letten als ik een olifantenkamp bezoek?
Aan de hand van een aantal eenvoudige aandachtspunten kun je al een redelijk idee krijgen of een plek met olifanten een verantwoorde keuze is:

• De olifanten hoeven niet te werken. Ze hoeven dus geen ritten of shows te doen.
  
• De olifanten hebben, in elk geval overdag, de ruimte om vrij te bewegen in een (zoveel mogelijk) natuurlijke omgeving. Ze staan dus niet aan de ketting.
  
• De olifanten hebben de mogelijkheid tot volledige sociale interactie met soortgenoten.
  
• De olifanten zien er gezond uit, zonder wonden en vertonen geen gedragsproblemen, zoals het ‘weven’ - het dwangmatig heen en weer bewegen met de kop.
  
• Er is te allen tijde vers, onbewerkt en gevarieerd voedsel beschikbaar. En de olifanten hebben vrije toegang tot water.
  
• Kortom, het belang van de olifant staat altijd centraal, en niet dat van de toerist.