Hoe ga ik als reiziger verantwoord om met dieren?

“Hoe ga ik als reiziger verantwoord om met dieren?”, een vraag die het volgens ons verdiend om ook gesteld te worden. Uiteraard is er de lokroep van het wilde: “the call of the wild”, zeg maar. Als die tot de verbeelding sprekende wereld van dieren en planten plots zo makkelijk tot jou komt, is het moeilijk om hier niet volop in mee te gaan. Toch mogen we de ogen niet sluiten voor de trieste taferelen die achter veel toeristische ‘wild life’ activiteiten schuilen. Onbedachtzaam ingaan op “the call of the wild” betekent niet zelden stilzwijgend akkoord gaan met een onethische exploitatie van die wereld die we een warm hart toedragen. Niets zo leuk om heel nabij een wild dier te komen, laat staan er letterlijk mee in contact te kunnen komen: tijgerkittens knuffelen, krokodillen optillen, de koning van de jungle strelen, zwemmen met dolfijnen, struisvogelracen, of zomaar even een ritje op de rug van een levensechte olifant. De mogelijkheden zijn ontelbaar, de lijst is eindeloos, alles kan. Kan dat wel? Wat is nodig om deze ‘wilde’ dieren, nu levend in gevangenschap, in die mate tam en aaibaar te maken? Je dient niet diep te graven op het internet om hier een antwoord op te krijgen. Spoiler: het is niet leuk, niet schattig, niet mooi en het staat al helemaal niet in verhouding met het korte pretmomentje dat wij eraan beleven.

Moeten we als toerist dan maar onze oren en ogen sluiten voor “the call of the wild”? Nee, er zijn verschillende bestemmingen die de mogelijkheid aanbieden om deze dieren op verantwoorde wijze in hun eigen habitat te zien. Zo ook zijn er tal van organisaties die aan de wensen van de toeristen voldoen en tevens ook de eigenheid van de dieren respecteren. Klinkt dit niet als een veel authentiekere ‘wildlife experience’? Zoals steeds: je als toerist op voorhand informeren maakt de reis des te leuker, voor iedereen. Wij wensen alvast ons steentje bij te dragen door een handje tips op te sommen.

Afstand bewaren

De natuur prikkelt onze nieuwsgierigheid en onze zintuigen; het mag dan ook niet verbazen dat we maar al te graag zo dicht mogelijk bij al dit natuurlijke komen. Wetenschappers hebben er zelfs een naam voor: ‘biofilie’, de aangeboren drang hebben om in verbinding te staan met de natuur.

Sommige toeristische activiteiten spelen lucratief in op deze wens: de natuur komt binnen handbereik, en we dienen niet eens onze comfortzone te verlaten. Alleen: vaak zijn dit geen ‘wilde’ dieren meer, maar gebroken en/of gedrogeerde dieren. Het natuurlijke wordt fel onderdrukt zodat het toch maar een plaatsje kan krijgen in onze menselijke cultuur. Op die manier in verbinding komen met de natuur is eigenlijk niet meer dan schone schijn: een instagramfoto met een allesverdoezelende filter.

Dat brengt ons op een volgend iets: als we als toerist dan toch plotsklaps oog in oog komen te staan met één of ander exotisch dier, dan is dit best een onvergetelijke verassing. En al zeker als we het kunnen vastleggen op foto. In ons enthousiasme om dit plaatje te schieten vergeten we soms het welzijn van het dier… Zo kan dit goedbedoelde enthousiasme aan de basis liggen van tragische artikels over kleine aangespoelde haaitjes die alsnog een verstikkingsdood sterven omdat ze van de ene toerist aan de andere toerist worden doorgegeven voor een spectaculaire selfie, of over een vermoeide eland die aan z’n einde komt in een kolkende rivier na er te zijn ingejaagd door toeristen die net wat dichter probeerden te komen voor dat ultieme kiekje…

Gelukkig zijn er wandel- en jeepsafari’s onder leiding van ervaren gidsen: zij weten de beste plekjes om de lokale fauna en flora te ervaren en helpen de dieren - en jezelf - veilig te houden. Ongetwijfeld zullen ze wijzen op die ene, simpele regel: het natuurlijke ervaren we best in harmonie met alles wat in de natuur voorkomt: het gewoon zo natuurlijk mogelijk laten wezen betekent vaak op een afstandje blijven.

Juiste opvangcentra uitkiezen

Hier hebben we een clicheetje voor je: de natuur is onvoorspelbaar. Dit betekent ook dat zelfs een trip in de habitat van dat ene dier niet noodzakelijk betekent dat je het dier ook effectief zal zien. Zelfs niet onder leiding van een ervaren gids. Dat is zuur, want die laatste is wellicht ook niet zo heel goedkoop. Wildlifereservaten en sanctuariums kunnen een waardevol alternatief bieden. Toch is ook hier enige voorzichtigheid aan de orde. Probeer bijvoorbeeld te achterhalen waar de dieren vandaan komen: werden ze weggerukt uit de natuur of zijn ze gered uit erbarmelijke omstandigheden? In het laatste geval steun je een organisatie die dieren opvangt die niet meer kunnen overleven in de natuur, in het eerste geval steun je jagers en stropers.

Probeer eveneens te achterhalen hoe de dieren worden gehuisvest: Hebben ze ruimte om te bewegen en natuurlijk gedrag te vertonen? Is er bescherming tegen het weer en hebben ze de mogelijkheid om weg te gaan van bezoekers als deze hen te veel worden? Weet wel: in tijden van ‘greenwashing’ (ecologischer voordoen dan wat feitelijk het geval is) is niet alles zo groen en fair als het lijkt. Een verantwoordelijke reisorganisatie helpt je graag om de juiste natuurcentra te selecteren.

Eerlijke activiteiten?

Sommige toeristische activiteiten worden gepresenteerd als een meer ethisch of meer duurzaam alternatief voor een toeristische activiteit die heel zeker problematisch is. Maar hoe eerlijk zijn deze alternatieven? Olifantenritten zien er leuk uit maar gaan gepaard met heel wat dierenleed aan de kant van de olifant. Steeds meer mensen zien dit in en kiezen voor ‘het eerlijke alternatief’: het wassen van de olifanten. Een ander voorbeeld is het kooiduiken met haaien of het zwemmen met dolfijnen en walvishaaien. Daar doen we toch niets mis mee? Wel, deze dieren worden gelokt of gevoed om ze dichter bij ons te brengen. Herinner je nog wat we eerder aanhaalden over ‘wildlife’ en ‘afstand bewaren’? Juist, just keep the wildlife wild, ladies and gentlemen.

Wederom: jouw reisorganisatie kan je zeker helpen om hierbij de goede keuzes te maken. Uiteraard ook bij het zoeken naar regio’s en plaatsen waar je wel op verantwoorde wijze met olifanten, walvishaaien of andere verbazingwekkende wezens kan genieten, want geloof ons, ook die mogelijkheden bestaan.

Weet wat je eet

Wist je dat je de natuur ook kunt beschermen door gewoon wat te letten op wat je eet tijdens je reis? We hebben het nu even niet over bio-voedsel, fair trade of plantaardige voeding, dan wel over bepaalde lokale delicatessen. Hoe buitenissig of spectaculair sommige gerechtjes ook wel mogen zijn, soms laat je ze beter staan. Een voorbeeld hiervan is ‘bush-vlees’: dit is vlees afkomstig van dieren die op illegale wijze gestroopt werden in de wouden van Zuid-Amerika, Azië en Afrika. De dieren worden vaak op gruwelijke wijze gedood en er wordt helemaal geen rekening gehouden met de instandhouding van een evenwichtige biodiversiteit. Daarenboven wordt het vlees niet gecontroleerd op parasieten of ziektedragers. Hier wint niemand bij…

Een ander voorbeeld is slangenwijn, een populair drankje uit Zuidoost-Azië dat zeker het onderwerp van een leuk reisverhaal kan zijn. Alleen jammer dat hiervoor levende slangen in alcohol verdronken worden… En wat met een heerlijk kopje Kopi Loewak koffie? De koffiebonen worden pas gebruikt nadat ze eerst door de loewak, een soort civetkat, werden opgegeten en uitgepoept. Echter worden deze katachtigen daarvoor maar al te vaak in veel te kleine kooitjes gehouden en krijgen ze een ongezond en eenzijdig dieet van koffiebessen gepresenteerd. Zo zie je maar: niet elke exotische delicatesse blijft even leuk als je weet wat je precies voorgeschoteld krijgt.

Bottom-line

Reizen is geweldig! Toch loont het om ook even stil te staan bij het aanbod aan activiteiten en mogelijke ervaringen die zich aan je presenteren, zeker als daar dieren bij te pas komen. Maar, goed nieuws, bovenstaande tips zijn geen rocket science: je ging ze wellicht op voorhand zelf opgesomd kunnen hebben. De bottom-line luidt als volgt: Wat en wie wil jij als reiziger steunen, en wat zijn de zaken waarvan je liever afstand wenst te nemen? Om deze vraag weloverwogen te beantwoorden dien je je wat te verdiepen in de lokale gebruiken en gewoontes, maar is dat niet waar reizen om gaat?