Vliegen: zegen of vloek?

Vliegen wordt steeds makkelijker: zowel een zegen als een vloek
Deed je er in de Gouden Eeuw nog maanden over om vanuit de Nederlandse haven India te bereiken, nu boek je in enkele minuten een vliegticket en vlieg je binnen 8 uur vanaf Schiphol naar een stad als Delhi of Mumbai. De reis is makkelijker, veiliger en sneller dan ooit. Ook de redenen om te reizen zijn veranderd, van voornamelijk collectief belang naar overwegend individuele redenen; ging je vroeger naar een land als India toe om handel te drijven voor de VOC, tegenwoordig ben jij diegene die zelf beslist dat je wilt gaan, bijvoorbeeld omdat je wilt relaxen in Goa of de Taj Mahal met eigen ogen wilt zien.

Een vliegticket kost ook steeds minder geld, waardoor het voor steeds meer mensen toegankelijk wordt. De laatste tien jaar is het vliegverkeer jaarlijks met gemiddeld 5,5 procent toegenomen [1]. Voor de reiziger betekent dit goed nieuws: er zijn meer rechtstreekse vluchten en er ontstaat meer flexibiliteit, vanwege een groter aanbod. Bovendien ben je, als je slim zoekt, vaak niet eens zo gek veel geld kwijt om naar de andere kant van de wereld te reizen.

Negatief effect
Johan Cruijff zei het al: Elk nadeel heb zijn voordeel, maar andersom geldt dit vaak ook; een belangrijk nadeel van het intensieve, alsmaar groeiende vliegverkeer is het negatieve effect op het milieu. Het grootste deel van de vliegtuigen vliegt namelijk op kerosine, een enorm vervuilende brandstof, waarbij veel CO2 wordt uitgestoten. In 2015 produceerde de luchtvaart wereldwijd 770 miljoen ton koolstofdioxide. Deze uitstoot levert een grote bijdrage aan het broeikaseffect, dat op zijn beurt weer bijdraagt aan klimaatverandering [2]. De luchtvaartindustrie is verantwoordelijk voor 12% van de totale CO2-uitstoot afkomstig uit de transportsector[3]. De vliegindustrie is bovendien nog niet uitgegroeid; de schatting is dat over tien jaar het aantal vluchten zal zijn verdubbeld ten opzichte van nu [4].

Verduurzaming
Gelukkig is ook het bewustzijn omtrent de vervuiling van vliegtuigen de laatste jaren steeds meer toegenomen. Dat is maar goed ook, want juist omdat vliegen nu nog zo vervuilend is en omdat het steeds normaler wordt om voor deze manier van transport te kiezen, is het extra belangrijk dat er veel aandacht wordt besteed aan het verduurzamen van deze industrie.

Hoewel er nog veel werk aan de winkel is, is het goed om te zien dat verschillende partijen, waaronder vliegmaatschappijen, allerlei initiatieven hebben bedacht om onder andere de CO2–uitstoot van vliegtuigen te beperken. Of dit vooral is toe te schrijven aan een behoefte tot kostenbesparing, aan mee doen met de hype of toch echt aan een groeiend milieubewustzijn valt niet met 100% zekerheid te zeggen. Maar dát er aan het probleem wordt gewerkt, is zeker en dat is uiteindelijk het belangrijkste.

KLM behoort tot een van de pioniers als het gaat om vliegmaatschappijen die zich inzetten voor ‘sustainable travel’. Zo is de maatschappij in september 2015 voor de elfde keer op rij gekozen als meest duurzame luchtvaartmaatschappij op de Dow Jones Sustainability Index. Dit is de belangrijkste internationale index die prestaties van ondernemingen op het gebied van duurzame ontwikkeling weergeeft. KLM hanteert een langetermijnbeleid om de impact op het milieu te verminderen, door bijvoorbeeld brandstofefficiëntie te verbeteren en watergebruik te reduceren. Daarnaast besteedt KLM aandacht aan de ontwikkeling van lokale economieën en het beschermen van mensenrechten [5].

Ook andere vliegmaatschappijen zijn hard bezig zich te profileren in de wereld van de verduurzamende vliegindustrie. Zo installeerde American Airlines zogeten winglets aan het einde van al haar vliegtuigvleugels. Deze winglets zijn naar boven gerichte verlengstukken, die de weerstand van het vliegtuig verminderen en er daardoor voor zorgen dat er minder brandstof wordt verbruikt. Nature Air, een relatief jonge vliegmaatschappij uit Costa Rica, vliegt CO2-neutraal. Dit is mogelijk doordat de maatschappij carbon offsets koopt, waarmee ze projecten op het gebied van wind- en zonne-energie en behoud steunt [6].

Ook de redelijk nieuwe Boeing 787 Dreamliner, een van de ‘groenste’ vliegtuigen in gebruik, is ook een goed voorbeeld van inspanningen om het vliegverkeer te verduurzamen. Dit is slechts een greep uit de initiatieven die de laatste jaren zijn ontstaan bij onder andere vliegmaatschappijen en het laat zien dat er zeer zeker aandacht wordt besteed aan het probleem klimaatverandering, ook al is er nog een lange weg te gaan.

Verantwoordelijkheid
De verantwoordelijkheid ligt echter niet alleen bij de leveranciers binnen de vliegindustrie (i.e. de vliegmaatschappijen), maar ook bij de afnemers (jij en ik, de passagiers). Want zonder passagiers zou de hele vliegindustrie niet bestaan, afgezien van vrachtluchtvaart dan. Door in een vliegtuig te stappen, draag je dus bij aan het vervuilende effect dat de vliegindustrie op het milieu heeft. Dus wat kun jij als passagier doen om de negatieve effecten van al dat reizen per vliegtuig te beperken?

Ten eerste kun je natuurlijk proberen om minder vaak te vliegen. Boek af en toe een vakantie dichterbij huis en kies voor de trein als de afstand ook daarmee prima te overbruggen is. Kies je toch voor een verre reis waarbij je gaat vliegen, ga dan zo lang als mogelijk is; daar kan de lokale bevolking ook van profiteren, gezien je voor langere tijd geld uitgeeft in hun land.

CO2-compensatie
Toch is het mogelijk voor ieder dit dat wil, ook voor degene die wekelijks het vliegtuig instapt, om CO2-neutraal te vliegen. Letterlijk CO2-neutraal vliegen kan helaas (nog) niet, dus helemaal niet vliegen is nog altijd de schoonste oplossing, maar je kunt wel de uitstoot die je veroorzaakt hebt compenseren.

Er zijn de laatste jaren verschillende organisaties opgericht op het gebied van vrijwillige CO2-compensatie. Een daarvan is Trees for All, een zelfstandige, onafhankelijke stichting zonder winstoogmerk en een erkend Goed Doel. Het werkt eigenlijk heel simpel: als je gaat vliegen, ben je medeverantwoordelijk voor een bepaalde hoeveelheid CO2-uitstoot.

Via een online CO2-calculator van Trees for All kun je gemakkelijk zelf uitrekenen hoeveel CO2-uitstoot er met de door jou gevlogen vlucht is gemoeid (per passagier) en welk geldbedrag hieraan gekoppeld is. Wil je klimaatneutraal vliegen, dan kun je er dus voor kiezen dit bedrag over te maken naar Trees for All. Zij investeren dit geld in diverse projecten, zoals duurzame bosprojecten in ontwikkelingslanden. Bossen zijn namelijk uitermate geschikt om je CO2-uitstoot te compenseren, gezien zij CO2 uit de lucht opnemen en dit omzetten naar zuurstof. Op deze manier wordt jouw uitstoot dus gecompenseerd.

Ons duurzame beleid
Omdat wij duurzaam reizen erg belangrijk vinden, compenseren we vanaf 1 januari 2016 standaard voor de merken Shoestring en Koning Aap de CO2-uitstoot van al onze reizen in zijn geheel, dus zowel de internationale vlucht als het bijbehorende landarrangement (=accommodaties en vervoer). Ga je dus met Shoestring of Koning Aap op reis, dan weet je zeker dat je klimaatneutraal reist, voor wat betreft de geboekte onderdelen. Reis je via YourWay2GO (ons andere merk voor individuele reizen), dan kun je bij het boeken aanvinken dat je je uitstoot via Trees for All wilt compenseren.

Natuurlijk hopen we dat steeds meer klanten uit zichzelf hiervoor gaan kiezen en op die manier ook hun steentje bijdragen in deze steeds kleiner wordende wereld. Helemaal niet vliegen zou natuurlijk het beste zijn, althans voor het milieu, maar het vliegverkeer is nou eenmaal niet meer weg te denken uit onze maatschappij. En laten we eerlijk zijn; de mogelijkheid tot vliegen heeft ons ook heel veel gebracht.

Binnen een dag kun je ergens zijn waar je kunt snorkelen tussen de schildpadden, of waar je kunt slapen onder de sterren in de woestijn. En als een familielid gaat emigreren naar de andere kant van de wereld, is een (half)jaarlijks bezoekje prima te regelen. Wat belangrijk is, is dat we ons in ieder geval bewust zijn van het vervuilende effect dat vliegen heeft, dat we nagaan of we af en toe het vliegtuig kunnen laten staan en dat we, als we dan toch gaan vliegen, onze CO2-uitstoot compenseren.

Vooruitgang met nog een lange weg te gaan
Gelukkig weten over het algemeen steeds meer mensen deze weg naar klimaatneutraal vliegen te vinden. Zo is in een nieuwsbericht van de NRC op 22 juni jl. te lezen dat steeds meer vliegtuigpassagiers hun uitstoot compenseren. KLM verwacht voor 2016 een verdubbeling ten opzichte van 2015: van 25.000 passagiers in 2015 naar 50.000 in 2016.

Nou is dit percentueel gezien nog steeds erg weinig, namelijk 0,09 procent van het complete aantal KLM-passagiers [7]. Maar het feit dat het aantal ‘compenseerders’ het afgelopen jaar zo sterk is gegroeid, laat zien dat ook de passagier, de consument, zich steeds bewuster wordt van de negatieve impact van vliegen op het milieu. Laten we hopen dat dit aantal alleen maar blijft groeien, zodat we samen kunnen toewerken naar een schoner milieu.

[1] Bron: http://www.iata.org/pressroom/pr/Pages/2016-02-04-01.aspx
[2] Bron: http://www.nrc.nl/nieuws/2016/06/22/steeds-meer-passagiers-compenseren-co2-uitstoot
[3] Bron: http://www.atag.org/facts-and-figures.html
[4] Bron: http://www.nrc.nl/nieuws/2016/06/22/steeds-meer-passagiers-compenseren-co2-uitstoot
[5] Bron: https://klmtakescare.com/nl/content/air-france-klm-11x-nummer-1-industry-group-leader-op-de-djsi
[6] Bron: http://www.responsibletravelreport.com/component/content/article/2648-how-some-airlines-are-striving-toward-sustainability
[7] Bron: http://www.nrc.nl/nieuws/2016/06/22/steeds-meer-passagiers-compenseren-co2-uitstoot